KARKONOSKIE OGRODY

Jak głosi legenda, w dawnych czasach Duch Gór Liczyrzepa pokłócił się z diabłem o to, który z nich stworzy piękniejszy ogród. Zakład wygrał Duch Gór, a pozostałością po tym jest niezwykle bogata flora Karkonoszy. Okolica słynie z kwiecistych łąk i tajemniczych lasów w których rosną lecznicze zioła. Karkonosze porastają rośliny typowo górskie, a nawet występujące poza Karkonoszami tylko w Skandynawii i Alpach. Łącznie występuje tu ponad 200 gatunków. Nieco mniej surowy klimat u podnóża gór dał szansę na rozwój roślinności mniej odpornej na zimno.

Na terenie Kotliny Jeleniogórskiej krajobraz zdominowały pola uprawne i rozległe kompleksy stawów rybnych.

W dolnych partiach Karkonoszy (regiel dolny - 400 - 800 m. n. p. m.) prym wiodą lasy świerkowe wprowadzone sztucznie na ten teren przez człowieka w XIX i XX wieku. W okolicach zamku Chojnik, Zachełmia i Przesieki zachowały się na szczęście fragmenty naturalnych dla Karkonoszy lasów bukowo - jodłowych.

Natomiast naturalnie występujący świerk oraz nieco urozmaicające krajobraz jawory i jarzębiny porastają karkonoskie zbocza do wysokości 1300 - 1400 metrów (regiel górny). Runo górskich masywów porastają rzadkie zioła i takie rośliny jak sasanka alpejska, dzwonek Scheutzera, goryczka trojeściowa, szarotka norweska.



Niegdyś z karkonoskich ziół wyrabiano słynne w całej Europie lekarstwa. Zajmujący się tym laboranci mieszkali w okolicach Miłkowa, Sosnówki. W lasach można było spotkać zielarki zbierające zioła i gotujące je w kotłach. Nic więc dziwnego, że po okolicy krążyły opowieści o czarownicach. Ostatecznie zielarze zostali wyparci przez cech licencjonowanych lekarzy i zielarska wiedza w dużym stopniu przepadła.

Górskie szczyty opanowała niska, ale gęsta kosodrzewina - rozpoznawalny symbol Karkonoszy. Typowy dla znacznie wyższych gór i północnej Skandynawii krajobraz nazwano strefą alpejską. W polodowcowych kotłach zachowały się nawet relikty epoki lodowcowej. Po czeskiej stronie granicy miejsca porośnięte przez alpejską roślinność nazwano "ogródkami" - czyżby na pamiątkę zakładu Liczyrzepy z diabłem?

Najwyższe szczyty, jak np. Śnieżkę, Wielki Szyszak, Tępy Szczyt, Czarną Kopę porastają trawy, mchy i porosty. Z rzadka zdarzyć się może drobny pierwiosnek.

W samym środku tego roślinnego zamieszania znalazła się szkółka drzew i krzewów "Kosówka" w Sosnówce. Tylko tutaj można zaopatrzyć swoje górskie ogrody w rośliny zahartowane, które przetrwają w srogim karkonoskim klimacie. Dobrze, że o "Kosówce" nie wiedział diabeł; wtedy zapewne wygrałby zakład z Liczyrzepą o najpiękniejszy ogród...

Rośliny rzadkie i prawnie chronione, występujące w Karkonowskim Parku Narodowym.

Ogród założony przez Liczyrzepę okazał się bardziej okazały niż myślałem.

W Karkonoszach występuje kilkadziesiąt gatunków roślin, które w Polsce są pod ochroną. Są też inne rośliny, które są zagrożone wymarciem, nie są jednak wpisane na listę roślin chronionych, ponieważ występują tylko na terenie parku (parków) narodowego (narodowych) i już z tego względu są objęte ochroną. Aby bogata flora Karkonoszy nie wyginęła, a ogród założony w dawnych czasach przez Liczyrzepę pozostał równie piękny i bogaty dla następnych pokoleń, postanowiliśmy w naszej szkółce wydzielić kwaterę, która jest stopniowo obsadzana tymi roślinami.

Warto je poznać!

Część z nich można już kupić w szkółce. Będziemy stale powiększać wybór roślin chronionych do kupienia w Kosówce. Warto je wprowadzić do naszych ogrodów. Każdy może mieć choć fragment ogrodu Liczyrzepy pod własnym domem! Przyczyni się to do lepszego poznania tych roślin, a co za tym idzie – lepszej i skuteczniejszej ich ochrony! Im więcej roślin chronionych będziemy sadzić, tym większe bądą szanse, że nie wyginą!

Przedstawiamy listę rzadkich roślin występujących w Karkonowskim Parku Narodowym. Będziemy do nich stopniowo dodawać zdjęcia, ponieważ sama nazwa większości osób niewiele mówi.

Zapraszamy do szkółki Kosówka!

Warto wiedzieć!

730-430 tys. lat temu, w okresie zlodowacenia południowopolskiego, do podnóży Sudetów dotarł ostatni lądolód ze Skandynawii, a wraz z nim dotarły rośliny tam rosnące. Tak się złożyło, że dzisiaj możemy w Karkonoszach podziwiać 9 gatunków, między innymi wierzbę lapońską, która potrafiła zaaklimatyzować się i dotrwać do naszych czasów! Ocieplenie klimatu i cofnięcie się lodowca nie spowodowały wyginięcia tej rośliny! Dlatego jest reliktem glacjalnym, czyli rośliną reliktową.

Myślę, że na Pogórzu Karkonoskim mogłaby z powodzeniem rosnąć w niejednym ogrodzie.

Rośliny reliktowe – to gatunki pochodzące z różnych regionów geograficznych, mogą to być też relikty polodowcowe (glacjalne) występujące na stosunkowo niewielkim obszarze.

1. Naleźlina śnieżna (Andreaea nivilis)
2. Turzyca tęga (Carex bigelowii subsp. Rigida
3. Turzyca patagońska (Carex magellanica)
4. Gnidosz sudecki (karkonoski) (Pedicularis sudetica)
5. Malina moroszka (Rubus chamaemorus)
6. Wierzba lapońska (Salix lapponum)
7. Skalnica śnieżna (Saxifraga nivalis)
8. Torfowiec Lindberga (Sphagnum lindbergii)
9. Pędzliczek norweski (Syntrichia norwegica)

Rośliny endemiczne Karkonoszy – rośliny, które występują w stanie naturalnym tylko w Karkonoszach i nigdzie indziej na świecie. Są to:
1. Przywrotnik karkonoski (Alchemilla corcontica)
2. Dzwonek karkonoski (Campanula bohemica) – występowanie: Hala Szrenicka, Pod Łabskim Szczytem, Złotówka, Polana, na przełęczach i w kotłach polodowcowych. Jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem. Jego populacja szacowana jest na kilkaset osobników.
3. Przytulia sudecka (Galium sudeticum)
4. Jastrzębiec karkonoski (Hieracium corconticum)
5. Jastrzębiec rurkokwiatowy (Hieracium tubulosum)
6. Jastrzębiec Fritzego (Hieracium fritzei)
7. Jastrzębiec ryfejski (Hieracium riphaeum)
8. Jastrzębiec zębatolistny (Hieracium glandulosodentatum)
9. Jastrzębiec czarniawy (Hieracium nigrescens)
10. Jastrzębiec przenętowy (Hieracium prenanthides subsp. Fiekii)
11. Jastrzębiec przenętowy (Hieracium prenanthides subsp. pseudofiekii)
12. Gnidosz sudecki (Pedicularis sudetica subsp. sudetica)
13. Biedrzeniec mniejszy skalny (Pimpinella saxifraga subsp rupestris)
14. Skalnica bazaltowa (Saxifraga moschata subsp. Basaltica)
15. Mniszek karkonoski (Taraxacum alpestre)

Przypominam, że w parkach narodowych wszystkie rośliny są pod ochroną! Żadnych nie można niszczyć, wykopywać, zrywać kwiatów, owoców, nasion! Pamiętajmy o tym.

Chciałbym podziękować dyrekcji i kierownictwu Karkonoskiego Parku Narodowego za zdjęcia niektórych roślin, które mogłem wykorzystać i opublikować na tej stronie, oraz za przekazanie szkółce kilkunastu gatunków roślin chronionych, które można u nas już oglądać.

Jeśli ktoś zauważył jakiś błąd lub chciałby dodać coś ciekawego, proszę o kontakt na adres szkółki.

Tadeusz Korzycki

Listę roślin reliktowych i endemicznych na podstawie książki:
Ekosystemy nieleśne Karkonoskiego Parku Narodowego, autorów Ludwik Żołnierz, Bronisław Wojtuń, Lilia Przewoźnik.
Atlas porostów Karkonoszy, Maria Kossowska.

Niektóre publikowane tutaj fotografie nie stanowią naszej własności, nie posiadamy i nie rościmy do nich prawa. Są własnością ich twórców. Publikacja poniższych materiałów ma charakter przekazu określonego (w Art. 23 oraz Art. 25 1.1.c i) w Art. 29 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r.
o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Jeśli nie podano inaczej, zdjęcia umieszczone na stronie są własnością
SZKOŁKI DRZEW I KRZEWÓW KOSÓWKA w Sosnówce i mogą być wykorzystywanie wyłącznie za zgodą autora.